به اشتراک بگذاريد:
کلنل علینقی وزیری
کلنل علینقی وزیری (زاده ۱۲۶۵ یا ۱۲۶۶ - درگذشته ۱۸ شهریور ۱۳۵۸) موسیقی‌دان و آموزگار موسیقی و از پیشگامان آهنگ‌سازی برای اجرای ارکستری موسیقی ایرانی بود.
علینقی وزیری یکی از فرزندان بی‌بی‌خانم استرآبادی، نویسنده، بنیان‌گذار اولین دبستان دخترانه و یکی از نخستین پیشگامان حقوق زنان ایران بود. پدرش موسی وزیری افسر قزاقخانه بود. از ۱۴ سالگی با موسیقی آشنا شد. نزد دایی دکترش حسینعلی خان مقدمات نواختن تار را آموخت. اما او به ویولن و تار علاقهٔ بیشتری داشت. در میان افسران دسته موزیک از سلیمان خان ارمنی موزیک نظام درس گرفت و با مطیع الدوله حجازی دوستش -که مشق ویولن می‌کرد- شاگرد کشیشی شدند که معلم مدرسه سن لویی بود و به آنان موسیقی علمی مغرب زمین و ارگ می‌آموخت. وی در تمرین تار آنقدر افراط می‌کرد که به قول همسر اولش شام و ناهار نداشت. خود را در صندوقخانه منزل حبس می‌کرد و در تاریکی ساز می‌زد تا انگشتانش به جای پرده‌ها عادت کنند.
وزیری قبل از آن که به اروپا مسافرت کند بعضی سازها را می‌نواخت و از مقدمات موسیقی نظری و خط موسیقی هم اطلاع داشت. سپس به وسیله صمصام الملک بیات که تمام هزینهٔ اقامت چند ساله اش در اروپا را تقبل نمود، به فرانسه مسافرت کرد و مدت سه سال در آموزشگاه عالی موسیقی به تحصیل علم هماهنگی و آواز مشغول گردید و در خارج از مدرسه هم در رشته‌های مختلف موسیقی مطالعاتی کرد و سپس به آلمان رفت و بیش از یک سال در هنرستان عالی موسیقی برلن (موزیک هوخشوله) در کلاس‌های مختلف حاضر شد. چون منظور وزیری این بود که به محض بازگشت به ایران آموزشگاهی تأسیس کند و در ایران هم متخصصی وجود نداشت، مجبور شد شخصاً در رشته‌های مختلفی بررسی کند تا در ایران در تدریس قسمت‌های مختلف دچار مشکل نشود.
پس از ورود به ایران مدرسه موسیقی را در اسفند ۱۳۰۲ تأسیس کرد (در واقع این عنوان یک آموزشگاه موسیقی بود و با هنرستان موسیقی یا مدرسه موسیقی دولتی که در سال ۱۲۹۷ تأسیس و علینقی وزیری دو بار مدیر آن شد اشتباه نشود) او در سال ۱۳۰۳ کلوپ موزیکال را تأسیس کرد که در این کلوپ هفته‌ای یکبار با شاگردان خود کنسرت می‌داد. وی در سال ۱۳۰۴ اقدام به برگزاری سلسله کنسرت‌ها و سخنرانی‌هایی در زمینه هنر و زیباشناسی موسیقی کرد.
وزیری پیشنهاد گنجاندن آموزش سرود در برنامه‌های درسی آموزشگاه‌ها را ارئه نمود که این پیشنهاد در آموزشگاه‌های نظامی عملی شد و قریب دو سال هنرآموزانی از طرف آموزشگاه وزیری سرودهای ملی و نظامی را در مدارس مذکور تدریس می‌کردند.
ریاست مدرسه موزیک در سال ۱۳۰۷ به او محول شد. عنوان این مدرسه به مدرسه موسیقی دولتی تبدیل شد و دوره آن ۵ سال بود. در سال ۱۳۱۲، ۵ نفر از این آموزشگاه فارغ‌التحصیل شدند. در سال مدرسه موسیقی دولتی وسعت یافت و نام آن به مدرسه عالی موسیقی و سپس هنرستان موسیقی تبدیل گردید و شامل دو دوره متوسطه و عالی شد. از ابتدای مهر ۱۳۱۳ در اثر جدیت در امر آموزش موسیقی توانست تدریس سرود را در برنامه درسی آموزش و پرورش دوره دبستان بگنجاند.
وزیری دو بار به وسیله کمپانی‌های پولیفون و بدافون مقداری صفحه ضبط کرد. این صفحات شامل یک مقدار رنگ و تصنیف به سبک معمول است به اضافه چند سرود و مارش. تار تنهای او در این صفحات معرف پنجه توانای اوست.
او تا آغاز جنگ جهانی دوم در مقام ریاست مدرسه موسیقی انجام وظیفه کرد و سپس از کار کنار گذاشته شد. وی در این دوران به تألیف کتاب‌هایی در زمینه‌های مختلف موسیقی پرداخت و مدتی نیز به عنوان استاد ممتاز، در دانشگاه تهران زیباشناسی هنر را تدریس کرد. او یکی از اساتید روح‌الله خالقی (پدید آورنده سرود ای ایران) بود
وزیری سمفونی نفت را به مناسبت ملی شدن صنعت نفت ایران ساخت که یک بار نیز از رادیو ایران در همان زمان پخش شد.
آخرین مقام دولتی وزیری ریاست شورای عالی موسیقی رادیو در سال ۱۳۴۲ بود و در سال ۱۳۴۴ از خدمات دانشگاهی نیز بازنشسته شد.
علینقی وزیری سرانجام در بامداد روز یکشنبه هجدهم شهریورماه ۱۳۵۸ در سنین بین ۹۱–۹۲ سالگی در بیمارستان جم تهران درگذشت و در مقبره خانوادگی به خاک سپرده شد.
آثار مکتوب:
دستور تار وسه تار (دو جلد چاپ برلن)
دستور ویولون (۲ ج)
موسیقی نظری (۳ بخش)
در عالم موسیقی وصنعت (مجموعه خطابه‌ها)
تاریخ عمومی هنر و زیباشناسی
سرودها از پندهای سعدی و مجموعه نوشته‌های پراکنده (به کوشش سید علیرضا میرعلی نقی)
سرودهای مدارس «از پندهای فردوسی» (۱۳۱۲ تهران)
عروض نو
نظری به موسیقی ایرانی و آوازشناسی (۱۳۱۳ تهران)
نظری مفصل به موسیقی غربی و آکوردشناسی(۱۳۱۳ تهران)
آرمنی موسیقی ربع‌پرده‌ای («تاریخ تحریر ۱۳۱۴» در دست چاپ)
دستور جدید کار ۱۳۱۵، تهران
دستور ویولن برای دوره مقدماتی (جلد اول ۱۳۱۵ تهران)
دستور ویولن شامل آوازهای ایرانی (جلد دوم ۱۳۱۵ تهران)
سرودهای مدارس «از پندهای سعدی» (۱۳۱۶ تهران)
سه پیشاهنگ(۱۳۱۶ تهران)
دکان در پنج جلد(۱۳۲۶ تهران)
مرال جنگل(۱۳۲۸ تهران)
زیباشناسی در هنر و طبیعت (چاپ دانشگاه تهران ۱۳۲۹)
زیباشناسی تحلیلی اثر پی یر گاستالا (ترجمه وزیری چاپ دانشگاه تهران ۱۳۲۶)
تاریخ عمومی هنرهای مصور (جلد دوم چاپ دانشگاه تهران ۱۳۴۶).
آثار صوتی:
صفحات گرامافون شامل:
تکنوازی‌های تار
همنوازی‌ها (با ساز/ ارکستر / آواز) از ساخته‌های خود همراه کلام حسین گل گلاب و دیگران.
بازسازی شده‌ها توسط ارکستر بزرگ رادیو تهران، به رهبری روح‌الله خالقی و جواد معروفی.
قطعه بندباز.
تصنيف‌ها:
زبان عشق در دستگاه افشاری با شعر دکتر حسین گل گلاب.
ناامید در سه گاه با شعردکتر حسین گل گلاب.
قطعات:
ره عشق، سوز من، کار من، دو بلبل، غمگین، بندباز
گل‌های رنگارنگ برنامه‌های شماره۲۳۸٬۲۵۷، ۳۷۰ و۴۵۱
آثار انتخابى:
دخترک ژولیده
بند باز
حاضر باش
ژیمناستیک موزیکال (تکنوازی‌های تار)
شکایت نی مشتاق وپریشان
دوست
ای وطن و بستهٔ دام
اُپرت‌ها ویرایش
اپرت دایی کچل
اپرت گلرخ
اپرت شوهر بدگمان و...
نمایش نامه‌ها ویرایش
خانم خوابند و نمایشنامهٔ تشک پر قو
وی موسیقی ایرانی و گام ایرانی را تعدیل مساوی کرد و گام را به ۲۴ ربع‌پرده مساوی تقسیم کرد و بر اساس آن برای اولین بار چند نوایی یا «پلی فونی» و هماهنگی (هارمونی) در موسیقی ایرانی توسط او راه یافت و اجرا شد. ابداع علامات عرضی سُری و کُرُن جهت ربع پرده ای موسیقی ایرانی نیز از ابداعات وی بود.
شاگردان:
علینقی وزیری شاگردانی را تربیت کرد که هریک از آنها در موسیقی ایران نامدار گشتند، که از میان آنها می‌توان از: ابوالحسن صبا، روح اله خالقی، موسی معروفی جواد معروفی، حشمت سنجری، عبدالعلی وزیری، خادم میثاق، حسینعلی ملاح و فروتن راد نام برد.
::برای دریافت هر گونه اطلاعات از دنیای وسیع موسیقی، شناخت سازهای ایرانی و جهانی (سازشناسی) و همچنین آشنایی با بهترین آموزشگاه موسیقی غرب تهران به سایت مرجع موسیقی ملل مراجعه فرمایید.
::آموزش تار
::آموزش سه تار
کلنل علینقی وزیری, موسیقی‌دان, ساز, آموزش تار, آموزش سه تار, آموزشگاه موسیقی غرب تهران
نوشتن يک نظر